مهارت حل مسئله

فرآیند حل مسئله فرآیند حل مسئله یک نگرش کلی به مسئله و مشکل است. این فرآیند چند مرحلهاي موجب میشـود کـه خود از تمایل به یافتن راه حلهاي ناگهانی و سریع صرف نظر کرده و مراحل ساختار یافته و هدفمنـد را دنبـال کند. این مرحله خودشامل چند گام است. در اولین گام از این مرحله، فرد باید درباره مشـکل خـود فکـر کنـد و دریابد که مشکل او چیست؟ و پس از آن باید در مورد مشکل خود به خوبی فکر کند و دریابد کـه چـه عـواملی باعث ایجاد آن شدهاند، مشکل از چه زمانی شروع شده و دلیل آن چه بوده. در این مرحله مشکل باید به صورت دقیق مشخص شود. بنابراین براي رسیدن به یک تعریف مناسب از مسئله: الف) صورت مسئله باید نوشته شود. اگر وقت داشته باشیم بهتر است تعریف مسئله را بنویسیم. در صـورتی که تعریف نوشته شود، کمک میکند که واضح و دقیق فکر کنیم و تعهدات خـود را قـوت بخشـیم ؛ راحـت تـر و مؤثرتر ارتباط برقرار کنیم و سوابقی براي مراجعات بعدي داشته باشیم. ب) روشــن، ســاده و دقیــق باشــد .توجــه بــه ایــن نکتــه ضــروري اســت کــه تعریــف مســ ئله بایــد تا آنجا که ممکن است دقیق باشد. لغات درهم و برهم و مبهم، خطـر رسـیدن بـه نتـایج غیرمـؤثر و نـامنظم را افزایش میدهند. مراحل فرآیند حل مسئله مراحل حل مسئله عبارتند از: 1 (تعریف و شناسایی مشکل 2 (پیدا کردن راهحل هاي مختلف 3 (تصمیمگیري 4 (بازنگري اینک به توضیح و تبیین هر یک از مراحل حل مسئله میپردازیم: 1 (تعریف مشکل: اولین مرحله، تبیین دقیق مشکل و حل مسئله است؛ یعنی ابتدا باید مسئله تعریف شود. در این مرحله، فرد ابتدا باید از خود بپرسد که چه راهحل هایی براي این مشکل وجود دارد و سپس سعی کند همه راهحل هـ ایی را که به ذهنش میرسد بیان کند. اگر فرد دقیقاً نداند چه مشکلی وجود دارد، امکان حل آن کاهش مییابـد و ممکـن اسـت وقـت زیـادي را صرف حل یک مشکل اشتباه کند. توصیف اختصاصی مشکل این امکان را فراهم میآورد که با استراتژيهاي مفیـد بـه حـل مشـکل پرداختـه شود. چنانچه مشکلی مبهم یا پیچیده باشد، نمیتوان راهحلهاي مؤثري براي آن پیدا کرد. هـر چقـدر شـناخت فرد از خود بیشتر و عمیقتر باشد، بهتر میتوان دلایل و ریشه هاي مشکلات خود را پیدا کند. 11 اولویت بندي کردن مسائل و تأثیر آن در چگونگی حل مسائل: از عوامل دیگري که توجه به آن در هنگام برخورد با مسائل مختلف زندگی ضـروري اسـت ، اولویـت بنـدي کردن مسائل میباشد. هر یک از ما طی روز با مسائل مختلفی روبهرو هستیم؛ مسائلی که حل هر کدام نیـاز بـه صرف وقت و انرژي دارند. مسلماً برخی مسائل ضروريتـر هسـتند و برخـی از اهمیـت کمتـري برخوردارنـد . در پارهاي اوقات افراد در تشخیص اولویت مسائل خود دچار اشتباه میشوند و نمیدانند کدام مسئله در اولویت قرار دارد و کدام یک در اولویت قرار ندارد. در چنین مواقعی قسمت عمدهاي از انرژي و تـوان افـراد صـرف کنتـرل و تردیدهایشان میشود. به منظور حل این مشــکل و استفاده بهینه از وقت و انرژي خود و جلــوگیري ازدوبــاره کاري ها و تردیدها، محــققان مــفهوم « اولویتبندي» را مطرح نمودهاند. مقصود از اولویـت بنـدي کـردن ایـن است که فرد بتواند مسائل خود را بر اساس اهمیت ضرورت آنها طبقه بندي کند. متخصصان معتقدند که مسائل را میتوان به 4 دسته تقسیم نمود: 1 (مسائل مهم و غیر فوري 2 (مسائل فوري و غیر مهم 3 (مسائل مهم و فوري 4 (مسائل غیرمهم و غیرفوري مسائل مهم و غیرفوري به مسائلی گفته میشود که حل آنها براي ما ضروري اسـت ، ولـی بـراي حـل اینگونـه مسائل محدودیت زمانی نداریم. مثلاً براي یک دانشآموز سوم راهنمایی، مسئله قبول شدن در امتحانات پیش دانشگاهی یک مسئله مهم است اما فوري نیست. مسائل فوري و غیر مهم به مسائلی گفته میشود که شاید مهم نباشند، اما در یک محدوده زمـانی حتمـاً بایـد حل شوند و اگر آن زمان بگذرد، امکان حل مشکل بسیار سخت و حتی غیرممکن خواهد بود. براي مثال: این که تماس بگیرید و روز تولد دوستتان را تبریک بگوئید، ممکن است براي شـما مسـئله خیلـی مهمی نباشد، اما فوریت دارد. مسائل مهم و فوري مسائلی هستند که هم براي خود فرد مهم است و هم براي حل آن محدودیت زمانی وجود دارد. مثلاً براي دانشآموز سال سوم دبیرستان مسئله قبول شدن در امتحانات پایان ترم و رفتن به کلاس بالاتر هـم یک مسئله مهم و هم فوري است. مسائل غیرمهم و غیرفوري،مسائلی هستند که نه براي فرد مهم هستند و نه حـل آن داراي محدودیت زمانی است. تشخیص صحیح اولویتها جهت حل مسائل با سطح خودآگاهی ما ارتباط مستقیم دارند. هر چه شناخت مـا از خودمان دقیقتر باشد، مسائل مهم زندگیمان را هم بهتر و سریع تر میتوانیم تشخیص دهیم. پس از اینکه توانستیم اولین اولویت خود را شناسایی کنیم، حال باید در جهت حل آن مشکل اقدام نمائیم. خودآگاهی و نقش آن در چگونگی حل مسئله همانطور که همه شما میدانید، هیچ راهی براي فرار از مشکلات وجود ندارد و باید با مشکلات مقابله کرد. بـه منظور برخورد مؤثر با مشکلات، «آگاهی داشتن از خود» شرط ضروري است. اگر به یاد داشـته باشـید ، در قسـمت هاي قبل گفتیم خودآگاهی بدین معناست که فرد آگاهانه بداند که در چه وضعیتی به سر مـی بـرد . توانمنـدي هـا، نقاط قوت و استعدادهاي او کدامند؟ نقاط ضعف و ویژگی هاي منفی او چه هستند؟ علاوه بر این، آگاهی یافتن از افکار اتوماتیک و گفتگوهاي درونیاي که به هنگام مواجهه با مشکلات در ذهن ما فعال میشوند بسیار ضروري است.

مهارت حل مسئله...