روش صحیح مطالعه

 اين ضرب المثل را شنيده ايد كه« كار نيكو كردن از پر كردن است ». به نظر شما آيا اين ضرب المثل براي مطالعه نيز جواب مي دهد؟ آيا زياد خواندن شما را به هدف مورد نظرتان كه همانا فهم و يادگيري و موفقيت در امتحان است مي رساند؟ به نظر من اين جمله ناقص است. من دوستان زيادي را ديده ام كه به من گفته اند: اقا ما شب تا صبح بيدار بوديم و داشتيم درس مي خوانديم اما نتوانستيم در امتحان موفق باشيم.
به نظر مي رسد اگر ما نحوه ي درست مطالعه را ندانيم بيهوده وقتمان را هدر مي دهيم بدون اين كه نتيجه ي دلخواه مان را بگيريم. به عبارت ديگر به كارگيري مهارت هاي مطالعه موجب مي شود كه ما يك مطلب را در مدت زمان كوتاه تري ياد بگيريم در اين صورت ديگر لزومي ندارد پرخواني(1) يا دوباره خواني كنيم.
مطالعه ي ثمربخش متأثر از دو عامل است. عامل اول علاقه نسبت به مطالب خواندني، و عامل دوم كاربرد ماهرانه ي فنون و مهارت هاي مطالعه، علاقه نسبت به مطالب خواندني سبب مي شود كه شخص بيشتر مطالعه كند و مطالعه ي بيشتر توأم با كاربرد فنون و مهارت ها، مطالعه را آسان تر، سريع تر و لذت بخش تر مي سازد. در نتيجه علاقه ي خواننده نسبت به مطالب خواندني افزايش مي يابد، و سبب مي شود تا وي به مطالعه ي بيشتر بپردازد و از خواندن مطالبي كه بايد بخواند دوري نكند، و در زمان كم تر مطالب بيشتري را بداند.

اصول مطالعه و فراگيري بهتر

براي بهبود و افزايش توان يادگيري مي بايست اصول ذيل را با دقت اجرا كنيد. زيرا تنها با رعايت اين اصول است كه مي توانيد بهتر بياموزيد و از وقت حداكثر استفاده را ببريد. ما اين اصول را به سه مرحله تقسيم كرده ايم و در هر مرحله توصيه هاي سودمندي بيان داشته ايم. اين اصول عبارتند از:
اصولي كه قبل از مطالعه بايد رعايت كرد.
اصولي كه هنگام مطالعه بايد رعايت كرد.
اصولي كه بايد بعد از مطالعه رعايت كرد.

1- اصول قبل از شروع مطالعه

1-1- تعيين هدف:

شما بايد قبل از مطالعه براي خودتان هدفي را مشخص كنيد، ‌به اين معني كه اين
درس را به چه منظوري مي خواهيد مطالعه كنيد؟ آيا فقط نكته هاي اصلي درس را مي خواهيد يا قصد داريد همه ي مطالب كتاب را حفظ كنيد يا بفهميد. اين سؤالات در روند مطالعه ي شما از جهت كميّت و كيفيت مؤثر خواهد بود.

2-1- تعيين مدت زمان مطالعه:

بعد از تعيين هدف بايد معلوم كنيد كه چه مقدار زمان مي خواهيد صرف مطالعه كنيد و اين كه چه حجمي از كتاب را مي خواهيد بخوانيد. روان شناسان معتقدند كه مغز انسان تمايل شديدي به انجام هرچه سريع تر كار دارد و به همين دليل اگر زمان و مقدار مطالعه مشخص نشود، موجب سردرگمي و كاهش دقت در هنگام مطالعه مي شود. از طرفي تعيين زمان و مقدار مطالعه به خواننده آرامش مي دهد و اين آرامش موجب افزايش ميزان يادگيري و سرعت مطالعه مي شود.

3-1- انتخاب محيط مناسب: يكي از مهم ترين عوامل

يادگيري تمركز حواس است بنابراين شما بايد در محيطي مطالعه كنيد كه عوامل حواس پرتي و عدم تمركز به حدّاقل برسد.

4-1- پرهيز از پرخوري قبل از مطالعه:

همان گونه كه مطالعه با شكم خالي و در حال گرسنگي كم اثر و بي فايده است مطالعه پس از صرف غذاي زياد و سنگين و با شكم پر نيز غيرمفيد بوده و منجر به يادگيري نمي شود. بنابراين سعي كنيد با وضعيت جسماني راحتي به مطالعه بپردازيد. به قول شاعر:
« نه چندان بخور كز دهانت برآيد... نه چندان كه از ضعف جانت درآيد »

2- اصول هنگام مطالعه

1-2- مطالعه ي فعالانه داشته باشيد:

دانش آموزي كه به منظور يادگيري و به صورت هدف دار مطالعه مي كند براي يادگيري بهتر بايد مطالعه ي فعال داشته باشد شما مي توانيد با خلاصه برداري، حلّ تمرين، علامت گذاري و گزينش نكته هاي مهم، مطالعه ي خودتان را فعال كنيد. هم چنين سعي كنيد با طرح سؤالاتي از قبيل اين كه هدف اصلي نويسنده چيست؟ اين كه كتاب راجع به چه موضوعي است؟ نكات اصلي و فرعي كدام است؟ آيا مطالب از نظر شما اهميت دارد؟ و سؤالاتي از اين قبيل. خلاصه اين كه عادت پرسيدن را در حين مطالعه در خود تقويت كنيد.

2-2- جدّيت داشته باشيد:

وقتي تصميم مي گيريد، فوراً شروع كنيد و اجازه ندهيد افكار مزاحم مانع شما شود. سعي كنيد با روش هاي گفته شده در مهارت تمركز حواس، تمركز خود را افزايش داده و از دقت خود نهايت استفاده را ببريد.
شخص اگر در خواندن كمر همت ببندد و با فعاليت هاي ذهني خويش به درك بيشتري نايل شود كار بزرگي انجام داده است. اين نوع خواندن پوياتر و مستلزم فعاليت هاي مختلف بيشتري است. ( منظور مهارت هاي اشاره شده در اين كتاب است ).

3-2- به خودتان استراحت بدهيد:

براي داشتن يك مطالعه ي مفيد و به منظور درك بهتر مطالب بايد پس از حدود 45 دقيقه مطالعه به خود استراحت كوتاهي(10 الي 15 دقيقه) بدهيد.

4-2- از روش صحيح مطالعه استفاده كنيد:

براي اين كه مطالعه ي مؤثر داشته باشيد بايد با روش هاي استاندارد مطالعه آشنا شويد. البته روش هاي مطالعه ي زيادي مطرح شده است ولي از ميان اين روش ها روش مطالعه PQ4R يا پس ختام مي تواند براي شما بسيار مؤثر باشد كه در ادامه مطالب به بيان اين روش پرداخته مي شود.

3- اصول بعد از مطالعه

پس از اين كه مطالعه ي شما به پايان رسيد نبايد تصور كنيد كه كارتان تمام شده و مطالبي را كه مطالعه كرديد ديگر از يادتان نمي رود. بلكه مهم ترين بخش، تكرار و مرور مطالب مطالعه شده است. درواقع شما با مطالعه ي مؤثر مطالب را خلاصه نويسي و دسته بندي كرده ايد. تا در مواقع مختلف از جمله امتحان و آزمون بتوانيد با مرور مطالب به حافظه ي خود در به ياد سپردن مطالب كمك كنيد. بنابراين بايد با مرور و تكرار مطالب، ضريب ماندگاري مطالب آموخته شده را در ذهن خويش افزايش دهيد. البته مباحثه با دوستان و هم چنين درس دادن به جمعي از دانش آموزان نيز يك راه مفيد براي درك بهتر مطالب و تثبيت يادگيري و رفع اشكالات درسي است.

روش صحيح مطالعه

مطالعه يك فنّ و مهارت است و يك دانش آموز ماهر بايد روش درست مطالعه را بداند تا بتواند بهتر ياد بگيرد، بهتر امتحان بدهد، از درس خواندن لذت ببرد و نهايتاً اين كه از عملكرد خويش احساس خوبي داشته باشد.
متخصصان، روش هاي مختلفي را براي مطالعه ي مؤثر عنوان كرده اند كه يكي از بهترين و مؤثرترين روش هاي مطالعه، روش PQ4R است كه در زبان فارسي « پس ختام » نام گرفته و شامل شش مرحله مي باشد

مهارت حل مسئله...